गिरणी कामगाराची नवीन आवृत्ती...

गोदरेज... घराच्या छोट्या कुलुपापासून ते पैशाच्या तिजोरीपर्यंत. प्रत्येक गरजू वस्तूंचे उत्पादन करणारे गोदरेज गेल्या आठवड्यात मात्र एका वेगळ्याच वादात अडकले. गेल्या तीस वर्षापासून गोदरेज कंपनीला आपलं सर्वस्व मानणाऱ्या कामगारांवर गोदरेज कंपनीच्या व्यवस्थापनाने निलंबनाची कुऱ्हाड उगारली. आपल्या विविध मागण्यांसाठी आठ कामगारांनी आमरण उपोषण सुरु केले. ११४ वर्षाच्या गोदरेजच्या इतिहासात पहिल्यांदाच असे घडत होते.

माझे वडील देखील गोदरेजमध्येच काम करतात. वयाच्या १९ वर्षापासून माझ्या बाबांनी गोदरेज मध्ये काम करण्यास सुरुवात केली आणि आजही वयाच्या ५१ व्या वर्षी त्यांचा तो जोश तसाच आहे. बाबांसारखे कित्येक कामगार गोदरेज मध्ये ३० वर्षांहून अधिक काळ गोदरेज मध्ये कार्यरत आहेत. गोदरेज कंपनीशी या कामगारांचाच नव्हे तर त्या कामगारांच्या कुटुंबियांचा देखील एक स्नेहबंध जुळला आहे. मी शाळेत जात असतानाची गोष्ट. आम्हांला शाळेत टी. व्ही वर सकाळच्या बातम्या दाखवत. त्या बातम्यांच्या दरम्यान कधी कधी गोदरेजच्या उत्पादनाची जाहिरात येई आणि मग मी माझ्या मैत्रिणींना मोठ्या अभिमानाने सांगे की हे उत्पादन माझ्या बाबांनी बनविले आहे. त्या लहान वयात देखील माझ्या सारख्या लहान मुलीला गोदरेज विषयी किती अभिमान होता हे तुम्हांला कळले असेलच.

मुंबई तरुण भारत

गोदरेज कंपनीच्या जोरावरच कित्येक कामगारांचे संसार बहरले. त्यांनी आपल्या मुलांना शिक्षण दिले. गोदरेज कंपनीने उपलब्ध करुन दिलेल्या सभागृहात अनेक कामगारांच्या मुला- मुलींचे विवाह सोहळे निर्विघ्न पणे पार पडले. कंपनीच्या जोरावर भावी स्वप्ने रंगविणारा आजचा कामगार मात्र उद्याच्या भितीने पार उध्वस्त झाला आहे. कंपनी बंद पडेल अशा वावड्या उठतात. कंपनी बंद पडल्यावर आपल्या कुटुंबाचं कसं होणार? मुलांच्या शिक्षणाचं काय? मुलीचे लग्न कसं करणार? वयाची पन्नाशी ओलांडल्यानंतर इतरत्र काम तरी मिळेल का? या आणि अशा असंख्य प्रश्नाने त्याची रात्रीची झोप उडाली आहे. घरी आल्यानंतर देखील बायको हाच प्रश्न विचारते, तिला काय उत्तर देणार? आत्महत्या करणाऱ्या शेतकऱ्याच्या प्रश्नाकडे सरकार, मिडीया आणि एनजीओवाले सहानुभूतीने तरी पाहतात. पण गोदरेज मध्ये काम करणाऱ्या या कामगारांकडे पाहण्यास कोणालाच वेळ नाही.

तीस वर्षांपूर्वी काहीशी अशीच अवस्था गिरणी कामगारांची देखील झाली होती. गिरण्या हळूहळू बंद पडल्या आणि गिरणीकामगार देशोधडीला लागले. आज गिरणी कामगाराचे अस्तित्व उरले आहे ते फक्त म्युझियम पुरते. गिरणी कामगाराची नवीन आवृत्ती ही गोदरेजच्या कामगाराची तर नसेल ना, या कल्पनेनेच पोटात गोळा उठतो.